مكانيسم دفاعي علاني سازي چيست و چه كمكي به افراد مي كند؟ عقلاني سازي يكي از ساز و كارهاي دفاعي است كه باعث مي شود افراد جنبه هاي عاطفي و احساسي موضوعات مختلف را ناديده بگيرند و تنها به بعد منطقي آن توجه كنند. فايده اين مكانيسم دفاعي اين است كه با بال و پر دادن به نيروي عقلاني از مواجهه دردناك با احساسات ناخوشايند پيشگيري مي كند. ما در ادامه اين مقاله در مورد مكانيسم دفاعي عقلاني سازي توضيحات بيشتري را ارائه كرده ايم. پس تا انتهاي مطلب همراه ما باشيد.

منبع: مكانيسم دفاعي عقلاني سازي

مكانيسم دفاعي عقلاني سازي؛ آشنايي با مكانيسم هاي دفاعي

مكانيسم هاي دفاعي مفاهيمي هستند كه ابتدا توسط زيگموند فرويد در تئوري روان كاوي مطرح شدند و سپس توسط روان كاوان پسافرويدي گسترش يافتند. اين مكانيسم ها به هرگونه رفتاري اشاره دارند كه به طور ناخودآگاه از ما در برابر افكار، اميال و عواطف ناخوشايند محافظت مي كنند و اجازه نمي دهند تنش هاي ناشي از آن ها به حوزه خودآگاهي وارد شوند. مكانيسم هاي دفاعي به روش هاي گوناگوني عمل مي كنند از همين رو انواع مختلفي از آن ها تا كنون شناخته شده اند كه عقلاني سازي نيز يكي از آن ها است.

مكانيسم دفاعي عقلاني سازي چيست؟

زيگموند فرويد مكانيسم هاي دفاعي را به عنوان راه حلي در راستاي ايجاد تعادل ميان ساختارهاي رواني مختلف مطرح كرد. او بر اين باور بود كه ساختار رواني انسان شامل 3 بخش است كه ايد، ايگو و سوپر ايگو را در بر مي گيرد. ايد، منبع انرژي رواني و مسئول تمامي اميال و غرايز ابتدايي ماست. انسان ها از همان بدو تولد از ساختار ايد برخوردار هستند اما دو بخش ديگر به مرور زمان و در جريان رشد روانشناختي پديد مي آيند. در حقيقت ايگو مسئول واقعيت سنجي است. اين ساختار به مرور زمان به كودك كمك مي كند تا بتواند خواسته هاي خود را با امكانات موجود در واقعيت بسنجد و به اين ترتيب قدرت واقع بيني بالاتري پيدا كند. با گذشت زمان ساختار سوپرايگو نيز پديد مي آيد. سوپر ايگو مسئول ارزيابي خواسته ها و غرايز انسان بر اساس ارزش هاي اخلاقي و هنجارهاي اجتماعي است. فرويد معتقد بود زماني كه ايد اميالي در تعارض با سوپرايگو را به روان انسان تحميل مي كند او دچار تنش و اضطراب مي شود. براي رهايي از اين تنش ايگو ممكن است از مكانيسم دفاعي عقلاني سازي استفاده كند. به اين معني كه فرد به طور ناخودآگاه تلاش مي كند از جنبه هاي احساسي و هيجاني موضوعات پيراموني فاصله بگيرد و به صورت كاملا منطقي با آن ها برخورد كند. اين كار به فرد كمك مي كند تا از شر هيجانات ناخوشايند رها شده و از مواجهه دردناك با آن ها اجتناب كند.

مثال هايي از كاربرد مكانيسم دفاعي عقلاني سازي در زندگي روزمره

همه ما در زندگي در برخي موقعيت ها به طور ناخودآگاه از مكانيسم دفاعي عقلاني سازي استفاده مي كنيم. به همين خاطر با كمي دقت در رفتار اطرافيان مي توانيم آن را در ديگران نيز مشاهده كنيم. با اين حال از آنجايي كه ساز و كارهاي دفاعي خارج از محدوده آگاهي صورت مي گيرند خود فرد نمي تواند در لحظه از به كار بردن آن ها باخبر شود. ما در ادامه به چند نمونه از كاربرد مكانيسم دفاعي عقلاني سازي در زندگي روزمره اشاره كرده ايم. – فردي كه خلق پايين و افسرده اي دارد و هرگز با عوامل افسرده ساز رو به رو نمي شود. بلكه در عوض تلاش مي كند به طور كاملا منطقي افسرده بودن خود را توجيه نمايد. – فردي كه در يك آزمون مهم رد شده است احساس بد خود را بروز نمي دهد و اين شكست را با استدلال هايي نظير اينكه اين مسئوليت خارج از توان او بوده توجيه مي كند. – فرد در رابطه عاطفي نمي تواند احساسات مثبت و منفي خود را ابراز كند و خود را بيش از حد عاقل و منطقي جلوه مي دهد. در واقع او با اين كار از مواجهه با احساسات خود پرهيز مي كند.

مكانيسم دفاعي عقلاني سازي مانعي در روان درماني

مكانيسم دفاعي عقلاني سازي يكي از موانع درماني مهمي است كه مي تواند روند بهبودي افراد را تا حد زيادي تحت تاثير قرار دهد. چرا كه در اين شرايط فرد نمي تواند با هيجانات ناخوشايند خود رو به رو شود و دردها و رنج هاي خويش را ببيند. همين مسئله باعث مي شود كه بيش از حد از استدلال هاي منطقي استفاده كند و به نوعي خود را از بخش احساسي ماجرا جدا سازد. در اين شرايط درمانگر تلاش مي كند تا به فرد كمك كند از انگيزه هاي ناخودآگاه بينش بيشتري به دست بياورد و استفاده مكرر و افراطي از مكانيسم هاي دفاعي را كنار بگذارد. خوشبختانه روان درمانگران آموزش ديده و مجرب در حوزه روان كاوي و ساير رويكردهاي روان تحليلي مي توانند اين موضوع را در جلسات مديريت كرده و به مراجع ياري برسانند تا گام هاي مثبت تري در جهت درمان بردارد.

سخن آخر

مكانيسم هاي دفاعي همگي در جريان رشد و براي كمك به مديريت تنش ها و استرس هاي دروني و بيروني پديد مي آيند. با اين حال متخصصان بر اين باورند كه استفاده مكرر و افراطي از آن ها نه تنها به محافظت از ما كمكي نمي كند بلكه زمينه بروز مشكلات روان رنجوري و آسيب هاي روان شناختي را نيز فراهم مي سازد. از همين رو در صورتي كه فرد به طور انعطاف ناپذير درگير يك مكانيسم دفاعي شد لازم است كه از يك درمانگر روانشناس براي بهبود اوضاع كمك بگيرد. اين كار نه تنها باعث مي شود كه بتواند شخصيت پخته تري را پرورش دهد بلكه از بروز اختلالات رواني مختلف نيز پيشگيري مي كند.

براي دريافت مشاوره در زمينه مكانيسم‌هاي روانشناختي مي‌توانيد در هر زمان از روز براي مشاوره تلفني با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو از طريق شماره 02191002360 تماس بگيريد.

سوالات متداول